Ik herinner me nog goed dat ik Özcan Akyol voor het eerst zag op tv bij de DWDD. Hij sprak rot over zijn vader, wilde hem nooit meer zien. Plat, grof en geborneerd, zo profileert hij zichzelf op zijn website. Het woord ‘borneren’ komt niet voor in de dikke Van Dale. Maar een woordenboek uit 1858 omschrijft het woord als ‘kortzigtig, onnoozel’. Het typeert Eus, zoals de Nederlanders hem ook wel noemen. Hij gaat zijn eigen weg, is leergierig en beperkt zichzelf niet met geldende regels. Zijn sarcasme is soms stuitend, maar vaker humorvol. Op erudiete wijze toont hij zijn tekortkomingen, zijn kwetsbaarheid, maar daarmee tevens de tekortkomingen van de maatschappij. Dat maakt het interessant om naar hem te luisteren.
Literatour
Net als veel andere schrijvers toert Özcan door Nederland ter gelegenheid van de boekenweek voor jongeren. Zo ontmoet ik hem bij de bibliotheek Amstelland in Amstelveen. ‘Ik overtuig jongeren hoe krachtig literatuur is,’ legt hij uit over de tour. Hij kan erover mee praten, toen hij als 19-jarige jongen werd opgesloten in een huis van bewaring, was het enige wat hij mocht, lezen. ‘Hoewel ik de helft van de woorden niet begreep – we hadden ons eigen straattaaltje gecreëerd - werden de woorden zinnen, en door deze achter elkaar te lezen kreeg ik een film in mijn hoofd. Een nieuwe sensatie. Toen bedacht ik: iedereen heeft een ander beeld en krijgt een andere film. Dat vond ik interessant.’
Jeugd Özcan vertelt over zijn jeugd in Deventer, zijn analfabetische moeder, de woonwijk waar 80% Turks was, en zijn vader die de hele dag thuis zat, en dronk. ‘Hoe gek het ook klinkt, het was een onbezorgde jeugd, waarin we voetbalden en lol maakten. In zekere zin integreerde mijn vader goed, hij hield van hoeren en (varkens)snacks, net als de Nederlanders.’ Openhartig beschrijft Öszan zijn de schaamte voor zijn vader, hoe docenten van zijn school zijn vwo-CITO score negeerden en hem naar de mavo stuurden. Zijn vrienden waren hosselaars en zelf had hij er ook lol in om bushokjes te vernielen.
Leren ‘Ik heb ontdekt dat je slimmer wordt van het lezen van boeken. Ik las twee a drie boeken per dag om ervan te leren. Later werden dat drie boeken per week. Mijn vrienden gingen door met hun leven; ze gingen op zaterdag naar disco, terwijl ik zei dat ik Dostojevski wilde lezen. Ze noemden mij ‘de professor’. Ik werd rijker. Niet letterlijk natuurlijk, maar ik begreep veel beter wat er gebeurt in het leven. Ik deed nog maar een ding: schrijven, schrijven en lezen. Ik wilde schrijver worden.
Na de lezing komen er vragen, die Özcan zonder schroom beantwoordt. Tot mijn verbazing blijft hij vriendelijk als iemand naar iets vraagt waar hij net een uur over heeft gesproken. Ook vragen, die ik persoonlijk wel erg privé vind, beantwoordt hij uitvoerig. Het is mij al lang duidelijk dat zijn profilering ‘plat, grof en geborneerd’ gezien moet worden met een knipoog. Özcan heeft een duidelijke visie en werkt er hard voor. En ja, dat hij het leuk vindt om te provoceren, dat mag duidelijk zijn.
Turis, uitgegeven februari 2016, Uitgeverij Prometheus,
Meer blogs en vlogs met andere schrijvers vind je hier. Of volg Boekenwereld op Facebook of Twitter.