Bij binnenkomst is het meteen duidelijk dat ik mij in een huis van een schrijver bevind, overal staan boeken. Tegenover de bank staat een beschaafd formaat tv, maar ook deze is omringd door veelkleurige kaften. Ik kan het niet laten, als hij een kop thee voor mij haalt, zoek ik zijn naam. De gehele linker bovenplank is gevuld met thrillers, kinderboeken, en boeken over taal, allemaal geschreven door René Appel.
Het begin ‘Aan mijn studie Nederlands hield ik een vriendenkring over, waarvan velen in de literatuur terecht zijn gekomen: Hans Dorrestijn bijvoorbeeld. Niemand publiceerde toen nog. Vanuit die sfeer ben ik korte verhalen gaan schrijven. In die tijd kon je als progressieve intellectueel met een gerust hart misdaadromans lezen, mits er een maatschappelijke of politieke boodschap in was verwerkt. Ik las ze graag. Maar een laatste deel van een serie (tien thrillers van Sjöwall en Wahlöö), De Terrorist, heette het, vond ik zo slecht dat ik er een stukje over schreef. Toen ik het opstuurde naar het NRC Handelsblad werd het geplaatst door de chef van het cultureel supplement - hij kende mij via mijn gepubliceerde verhalen - en hij vroeg mij om misdaadliteratuur in de krant te bespreken. Door het werk van Ruth Rendell en Patricia Highsmith kreeg ik zin om zelf een misdaadroman te schrijven, een psychologische thriller. Dat werd mijn debuut: Handicap. Belang van recensies in kranten
‘Nog steeds wordt er in kranten relatief minder aandacht besteed aan thrillers dan aan de hoge literatuur. Bert Vuijsje is belangrijk geweest voor het thrillergenre. De Volkskrant is onder zijn invloed recensies gaan schrijven. De doelstelling was om alle Nederlandstalige (vertaalde) thrillers te bespreken. Dat zou nu niet meer haalbaar zijn, daarvoor zijn het er te veel. Voor het lezerspubliek zijn kranten niet meer belangrijk. Sommige boeken worden niet zo positief gerecenseerd, en worden, toch erg goed verkocht. Voor debutanten kan een recensie wel een functie hebben, uitgeverijen vinden het wel degelijk belangrijk: een goede recensie geeft status en is waardevol als quote voor een volgend boek. Je positie in het thrillerwereldje wordt er voor een deel door bepaald.’ Belang van uitgeverij Een uitgeverij kan belangrijk zijn. Lebowski heeft Judas heel mooi in de markt gezet. En Ambo Anthos, bijvoorbeeld, heeft de mazzel gehad dat zij Nicci French mochten uitgeven. Dat trekt veel goede, nieuwe thrillerauteurs aan. Zij versterken elkaar binnen de uitgeverij en komen via de vertegenwoordiger van de uitgever makkelijker bij de boekhandel binnen.’ Overstappen van uitgeverij
‘Het afgelopen jaar zijn er veel auteurs overgestapt naar een andere uitgeverij,’ stel ik, terwijl ik de kat op mijn schoot een aai over de bol geef. ‘Waarom stapte jij na twintig jaar Bert Bakker (onderdeel Prometheus), over naar Ambo Anthos?’ ‘Is het gras bij de buren groener? Dat was de belangrijkste reden. Daarnaast vond ik de sfeer bij Anthos beter dan bij Prometheus en het verloop onder redacteuren was erg groot. Als ik daar zou zijn gebleven zou ik in drie jaar tijd mijn vierde redacteur hebben gehad. Royalty was geen argument om over te stappen.’ René glimlacht als ik vraag of hij overweegt nog een keer over te stappen. ‘Vooralsnog houd ik alles af,’ is zijn diplomatiek antwoord. Cultuur ‘Ik zou de boekenwereld niet gesloten willen noemen. Natuurlijk geldt, hoe langer je je erin begeeft, hoe meer mensen je kent. Maar het is geen ‘ons-kent-ons’-wereldje, zo ervaar ik dat zeker niet. Ook wordt er binnen de uitgeverij geen onderscheid gemaakt tussen literaire-, non-fictie-, kinderboeken- of thrillerschrijvers.’ Verloren slag in het boekenvak De uitgeverijwereld is flink op achterstand gekomen doordat ze aanvankelijk het e-boek niet serieus namen. Het zal zo’n vaart niet lopen, dachten ze. Ze initieerden niets, wilden meer zicht hebben op nieuwe ontwikkelingen. ‘Er wordt wel gewerkt aan een oplossing voor bijvoorbeeld het rippen van e-boeken,’ verdedig ik de uitgeverijwereld.
‘Te laat, gewoon te traag,’ antwoordt René rücksichtslos. ‘Plus een heel ander punt, een belangrijke misser van de uitgeverijwereld. Als het om e-boeken gaat wordt hun winst opgeslokt door grote conglomeraten als Bol.com, met de enorme kortingen op de verkoop van boeken en vooral van e-boeken, die ze bedingen. De uitgeverijen hadden met elkaar een verkoopkanaal moeten opzetten!’ Zo rustig als René de hele tijd is geweest, zo fel is hij nu. Het gaat hem aan het hart, dat is te zien. ‘Binnen het boekenvak gebeurt hetzelfde als in de hotelwereld,’ legt hij uit. ‘Booking.com kannibaliseert met haar reserveringsplatform. Zij bedingen lagere inkoopprijzen en vragen bovendien commissie op reserveringen. Datzelfde doen bedrijven als Bol.com en Amazon.com (als ze een Nederlandse tak zullen opzetten) binnen het boekenvak. ‘Wat vind je dan van de regelgeving rondom boeken?’ René gaat rechtop zitten en buigt iets naar voren. De kat springt van mijn schoot. 'Het is goed dat er een vaste boekenprijs is, niet alleen voor schrijvers, maar voor het hele boekenvak, zeker ook voor de boekhandel. Belangrijk is dus dat die vaste boekenprijs gehandhaafd blijft. Verder hebben papieren boeken het lage BTW-tarief, maar e-boeken gek genoeg het hoge tarief. Dat zou gelijk getrokken moeten worden.'
‘Bibliotheken hebben dit jaar toestemming gekregen om e-boeken uit te lenen op dezelfde voorwaarde als fysieke boeken.' 'Ja, je kunt vanuit thuis een e-boek lenen, dat je in een beperkte tijd via laptop of e-reader kunt lezen. Ik denk dat daardoor de verkoop van e-boeken sterk zal afnemen.’ ‘Zie je een oplossing?’ vraag ik hoopvol. Helaas, die ziet hij niet. Ze zullen de maatregel voor bibliotheken niet terugdraaien, is hij bang. En bedrijven als Amazon.com en Bol.com haal je niet snel in, ondanks initiatieven als Bookchoice van Ambo Anthos. 'De slag lijkt me verloren.' Schrijven: idealisme?
‘Is het schrijversvak idealisme?’ vraag ik Appel, met het treurige toekomstbeeld nog op mijn netvlies. ‘Ja,’ beaamt hij, ‘maar dat is altijd al zo geweest. Mensen denken dat auteurs zoveel verdienen, maar Harry Mulisch, bijvoorbeeld, is pas echt behoorlijk gaan verdienen nadat hij De Aanslag schreef. Toen had hij al ruim twintig jaar geschreven! Veel schrijvers hebben een column nodig en af en toe een literair optreden voor een redelijk inkomen. En dan spreek ik nog over succesauteurs.' Het is duidelijk, schrijven doe je om verhalen te vertellen, niet om rijk te worden. Jacobine van den Hoek Volg Jacobine op Facebook of Twitter. Website: René Appel en Ambo Anthos.