Is het zijn jeugdige kapsel, zijn oogopslag of de nonchalante, maar stijlvolle kleding, waardoor ik mij direct prettig voel in zijn gezelschap. Ik heb een afspraak met Max van Olden, auteur van De juiste man en Lieve edelachtbare, waarmee hij de Schaduwprijs voor het beste debuut won. Hij schut me de hand, stevig, en we nemen plaats in een stil hoekje van Café Walem in Amsterdam. Advocaat of schrijver? ‘Ik ben het echt allebei en ik wil het allebei blijven. ’s Avonds schrijf ik en overdag heb ik mijn praktijk. Soms schrijf ik ook in het weekend of ik huur een huisje in het bos. Werk en schrijven houd ik gescheiden. Schrijven is voor mij een contragewicht: de advocatuur is een bloedserieus vak, je werkt met je analytische vermogen en met je verstand, terwijl ik als schrijver werk met verbeelding. Een mooi evenwicht.’
Social media ‘Met social media heb ik een haat-liefde-verhouding. Je kunt niet zonder, het hoort erbij, maar er is een hoop ruis, laten we eerlijk zijn. Al die tijd die erin gaat zitten kun je niet in grote projecten steken. Aan de andere kant is het leuk om rechtstreeks reacties te krijgen van lezers, dingen snel te delen, en om te zien wat andere schrijvers en vrienden doen. Het irriteert me zelfs, als er over een schrijver die ik leuk vind niets op social media te vinden is, je wilt toch iets meer weten over de schrijver achter het boek.’ ‘Meer dan vroeger?’ ‘Ja. Vroeger was het er gewoon niet. Schrijvers als Wolkers en Mulisch moesten het hebben van die paar keer dat ze op tv of op de radio kwamen. Iedereen beschikt tegenwoordig over zijn eigen uitzendstationnetje. Als je enthousiast bent over wat je hebt gemaakt dan kun je dat van de daken schreeuwen en daar zijn allerlei media voor. Je bent ook gek als je dat niet gebruikt. De valkuil is dat je er te veel tijd aan besteedt. Metaforen
‘In Lieve edelachtbare schrijf je beeldend, filmisch bijna. Bovendien gebruik je veel metaforen. Doe je dat bewust?’ ‘Dat sluipt erin. Tijdens het schrijven komt er vanzelf een beeld naar boven waarmee ik bepaalde situaties in dat beeld kan vatten. Het kan verhelderend zijn, maar ik moet oppassen dat ik het niet te vaak doe. Metaforen kunnen de functie hebben om de verteltrant, de cadans, te doorbreken. Ze moeten eenvoudig zijn, maar moeten spaarzaam worden ingezet. In De juiste man is misschien wel de helft van de metaforen eruit gehaald.’ Subjectiviteit en recensies Als ik een voorbeeld geef van een minder goede metafoor die Van Olden heeft gebruikt, schiet hij in de lach. ‘Grappig, anderen zeiden juist over déze: die is geweldig!’ ‘Is dat niet typerend bij boeken?’ ‘Absoluut, meningen zijn subjectief. Ook recensies. Aan de andere kant, als je honderd slechte hebt en er staan twee goede tussen dan zegt dat wel wat. ‘Dus als er weinig recensies van een boek zijn, zegt dat weinig?’ ‘Je hebt volume nodig. Op Hebban.nl (boekensite), bijvoorbeeld, kunnen tien recensies van vrienden of kennissen staan, maar als er meer dan 100 staan dan heb je een representatieve groep.
Ze zeggen wel eens: in het boekenvak maken recensies weinig uit. Een boek met slechte recensies kan ontzettend goed verkopen en andersom ook. Het is een raar vak, het zijn rare krachten. Niemand kan er precies zijn vinger op leggen wat een boek tot een succes maakt. Er zijn geen formules voor. Wisten ze het maar.’
Uitgeverij ‘Een uitgeverij is heel belangrijk. Met name debutanten hebben een goede redacteur en een marketingapparaat nodig. Uitgeverijen, zoals mijn uitgeverij AmboAnthos, hebben kennis, ervaring, budgetten en redacteuren. Ook kan een uitgeverij boeken makkelijker aan de man brengen en publiciteit genereren. Dat is voor kleine uitgeverijen of schrijvers lastiger. Regelgeving en mentaliteitsverandering
‘Ondanks dat de regelgeving in het voordeel van de makers is aangepast, het recht op een billijke vergoeding is vastgelegd, kunnen mensen makkelijk een boek rippen. Ze geven elkaar usb-stickjes met 1500 boeken erop. Alsjeblieft. Het is moeilijk en het kost tijd om daar wat aan te doen.’ ‘Zie je een oplossing?’ ‘Ik denk dat er een mentaliteitsverandering moet komen. Men moet begrijpen dat mensen direct in hun portemonnee geraakt worden door boeken aan elkaar door te geven. Niet alleen auteurs, maar ook mensen van uitgeverijen, drukkers, vertalers. Dat zou via een campagne vanuit de overheid kunnen worden gedaan, net als in het verleden is gebeurd voor muziek. Ten tweede moet je handhaven, Stichting Brein is wat dat betreft goed bezig. Tot slot is het creëren van legaal aanbod een oplossing. Dat gebeurt nu via Kobo Plus e-book-abonnement, Storytel, Bookchoice, etc. Dat vind ik hoopvol.’ Toekomst
‘Ik vraag me af of er in de toekomst alleen maar e-boeken worden gelezen. Een boek is toch een fundamenteel ander product, het is leuk om ze in de kast te hebben staan en het is fijn om er één vast te houden en erin te bladeren. Daarin verschillen boeken van muziek. Misschien ziet de boekenwereld er over vijftien jaar heel anders uit, zitten we allemaal met een VR-bril op.’
Hoewel het idee dat fysieke boeken verdwijnen Max afschrikt, fantaseren we er samen op los. Zijn ogen glimmen als hij voor zich ziet hoe er later ‘gelezen’ zal worden. ‘Misschien worden alle verhalen interactief en kun je zelf een einde kiezen.’ We lachen en ik herinner me vaag dat zoiets zelfs al bestaat. ‘Ik blijf erbij,’ vervolgt Max serieus, ‘dat een verhaal met een kop en een staart een eeuwigheidswaarde heeft. Er worden altijd verhalen verteld en dat zal altijd zo blijven. De vraag zal altijd blijven bestaan, maar hoe dat er technisch uit gaat zien in de toekomst? Het fysieke boek zal een kleinere plaats innemen, maar ik geloof niet dat het zal verdwijnen. Ik geloof het niet, en wil het ook niet.’ Advies voor debutanten Tot slot vraag ik of Max een advies heeft voor debutanten. Zoals een echte advocaat betaamt, denkt hij er eerst goed over na en beantwoordt vervolgens de vraag puntsgewijs: 1. Lees veel en leer ervan 2. Lees over schrijven (Stephen King, On writing/ Hans Hogenkamp: Schrijven is schappen) 3. Schrijf, en zorg dat je een professional laat meelezen. We besluiten er een vlog van te maken, die we minstens vijf keer overdoen. De eerste keer kijkt hij naar de verkeerde kant, de tweede keer verspreek ik me en bij de derde keer schieten we in de lach.
Wil je onze vlog bekijken? Klik hier. Je kunt Jacobine van den Hoek volgen op Facebook of Twitter Je kunt Max van Olden volgen op Facebook of Twitter De juiste man Verschenen: februari 2017 AmboAnthos Uitgevers ​