Het is vrijdag. Het uur zit er op. Onze bootcampleider heeft ons weer alle hoeken van het Amsterdamse Bos laten zien; we hingen aan rekken, wisselden ‘jumping jacks’ met ‘squats’ af en sprongen als ijverige kikkers van trede naar trede tot we het topje van de heuvel hadden bereikt. Na ons ‘uurtje geluk’ praten we na. Frustraties worden weggelachen en goede vooruitzichten voor het weekend worden gedeeld. Iemand zegt: ‘Weet je dat we tegenwoordig een kortere concentratiespanne hebben dan een goudvis?’ We lachen en geloven het. De voorbeelden van collega’s, afgeleid door een mobiel, de gesprekken met onze kinderen en recente ervaringen zijn niet van de lucht. Ja, wie kan zich nog lang concentreren?
De stelling over de goudvis komt uit een onderzoek van Microsoft uit 2015: de mens kon zich nog maar acht seconden op iets focussen, terwijl een goudvis dit maar liefst negen seconden lukte. Vijf jaar eerder lukte het de mens om zich twaalf seconden te focussen. Het verval was duidelijk in zicht!
Net als mijn bootcampvrienden herken ik me in dit onderzoek. Ik zie onze jongens inderdaad surfend, klikkend en swipend door het leven gaan. Ik zie op hun mobiel dat zinnen niet meer voluit worden geschreven en woorden worden afgekort. K zie gwn mn bestie, is door mij nog wel te vertalen met: ik zie gewoon mijn ‘bestie’, maar van veel andere zinnen maak ik geen chocola. Alles moet kort en in hapklare brokken.
Gaat onze wereld dan verloren? Nee, zegt een ander onderzoek, en dit keer is het een wetenschapper die dat zegt. De quote over de goudvis, inmiddels omgevormd tot een mythe, blijkt een slimme Microsoft-marketingtruc te zijn; zij weten hoe je de aandacht van passanten kunt vangen. Het rapport waarop hun onderzoek zou zijn gebaseerd blijkt onvindbaar. De bron die ze noemen heeft nooit met hen samengewerkt en de gegevens die de basis voor hun onderzoek zouden vormen zijn nooit verstrekt. Onze aandachtsspanne, zegt dezelfde wetenschapper, is afhankelijk van de taak die iemand uitvoert. Het draait om prioriteit én hoe boeiend of moeilijk de taak is.
Dat onze maatschappij verandert, dat valt niet te ontkennen, maar dat onze hersenen binnenkort niet meer kunnen dan die van een goudvis is gelukkig niet waar. Wel is op deze vrijdag weer bewezen hoe ontvankelijk we zijn voor marketingpraatjes als we dingen denken te herkennen. Wat is waar, is een mooi thema voor het nieuwe jaar.
***
Jacobine van den Hoek schreef Zondebok, haar debuutroman.
Zondebok is een op historische feiten gebaseerde roman over liefde, moed en macht in aanloop naar de Tachtigjarige oorlog. Een periode waarin het gevaarlijk was om anders te zijn.
'Van den Hoek geeft het verhaal kleur door historische plekken te noemen als de Plaetse (tegenwoordig het deel van de Dam voor het paleis) of het klooster der Elfduizend Maagden (...) Nog meer sfeer komt van oude termen als velijn, teljoor, warmoes en patijnen (...). Het levert al met al een verdienstelijk, overtuigend debuut op.'
- Bertjan ter Braak in de Telegraaf