Ik steek een stukje stokbrood in mijn mond, veeg kruimels van mijn gezicht en luister naar de verhalen van mijn buren. We zitten beschut, hebben geen last van de wind, slechts van een paar overvliegende vliegtuigen. ‘Neem je e-books mee op vakantie?’ vraagt mijn buurvrouw. ‘Ik kan je er een paar doormailen?’ Mijn man buigt zich naar voren en pakt een nieuw toastje, hij kijkt me niet aan, weet hoe ik erover denk.
Het is schijnheilig, ik geef het toe. In mijn jongere jaren werd ik ook enthousiast van illegaal gekopieerde films en boeken. Ik stak mijn tong uit naar filmmakers, acteurs, uitgeverijen en auteurs. Voelde me slim. Op zijn minst verstandig, omdat ik mijn geld ergens anders aan kon uitgeven. Meestal waren dat biertjes in de kroeg, of bessen met ijs, in mijn geval. Bovendien, vond ik, waarom zou ik betalen voor iets wat makkelijk verkrijgbaar is? Ik was toch niet gek? Ík voelde me bijna bekocht als ik de prijzen van boeken en films zag. Hoe durfden ze zo veel te vragen voor iets waar je maar even van geniet? Dat een Coebergh bessen ijs nog sneller is verteerd en vaak ook nog een kater geeft, daar dacht ik toen niet over na.
Het zit in ons Nederlands DNA. Goedkoop inkopen geeft een goed gevoel. Gratis voelt nog beter. Maar dat er iemand voor moet bloeden, daar staan we liever niet bij stil. Zonder scrupules kopen we bij de Action zonder ons af te vragen waarom die producten daar zo goedkoop zijn. Ook ik koop er schoolspullen voor de kinderen en wandel de deur uit met een kar vol ‘handigheden’. Mijn schuldgevoel duw ik weg, zoals ik dat ook lang heb gedaan bij de ontvangst van illegale e-books of films. Daarna bestel ik gerust op een terras voor twintig euro aan koffie en gebak.
‘Pas wanneer mensen persoonlijk worden geraakt zullen ze hun gedrag veranderen,’ zegt mijn buurvrouw. Haar man beaamt het. Hij is psycholoog. ‘We hebben het nu vaak over het klimaat,’ gaat ze verder. ‘Het moet anders. Beter. Toch hebben de meesten twee auto’s voor de deur. Minder vliegen? Ja! Maar eerst nog even naar Mallorca.’ Ik knik. We begrijpen elkaar. Ook ik moet de hand in eigen boezem steken. Over illegale e-books hebben we het niet meer. Maar ik hoop dat anderen, net als ik, naast vliegschaamte, tweede-autoschaamte ook last krijgen van kopieerschaamte.
Jacobine van den Hoek
***
Jacobine is columnist, freelance journalist en schreef de debuutroman Zondebok. Een verhaal over liefde, moed en macht in aanloop naar de 80-jarige oorlog. Het boek is (online) te bestellen bij elke lokale boekhandel. Ook als luisterboek en e-book.
Comments